Čičmany na Słowacji – chaty malowane wapnem

Im więcej się podróżuje, tym częściej widzi się miejsca, w których pieniądze wygrywają z tradycją. Zabijają ją mniej lub bardziej świadomie. Zainteresowanie przyjezdnych przeradza się w prawdziwy biznes, tradycje przestaje się pielęgnować, zamiast tego zaczyna się je wygładzać, zadeptywać i sprzedawać w cukierkowym, marketingowym opakowaniu. Na szczęście istnieją jeszcze takie miejsca, w których dawna tradycja ma się dobrze i opiera się komercji. Jedno z nich znajduje się we wsi Čičmany (po polsku Cziczmany) na Słowacji, całkiem blisko granic Polski.

Čičmany i chaty malowane wapnem

Od dawien dawna okiennice i rogi domów w Čičmanach ozdabiano gliną, a następnie wapnem, aby ornamenty były bardziej wyraziste. W XIX wieku geometrycznymi ornamentami zaczęto pokrywać całe domy, a z czasem także mosty czy stodoły.  Poza walorami estetycznymi, zabieg ten miał także cel czysto praktyczny – zabezpieczał drewniane belki przed wilgocią i zbytnim nasłonecznieniem powodującym pęknięcia w tych wyjątkowych drewnianych konstrukcjach. I zabezpiecza nadal, bo mieszkańcy Čičmanów cały czas biorą do ręki kredę i wyczarowują z niej kółka, serca, krzyżyki czy też romby. Każdy robi to według własnej fantazji, wtedy kiedy uzna to za stosowne, choć zazwyczaj wzory odnawiane są co roku po okresie zimowym.

Tradycji nie złamała ani natura ani polityka. Čičmany kilkakrotnie nawiedzały pożary, siejąc spustoszenie w drewnianych domach. Za każdym razem tradycja wychodziła z nich obronną ręką. Domy odbudowywano z dbałością o każdy szczegół i ozdabiano w taki sam sposób, jak przed pożarem. W czasach komunizmu tradycję próbowano zniszczyć paskudnymi, betonowymi budynkami, ale mieszkańcy nie poddali się, walczyli o swoją spuściznę i w końcu w roku 1979 roku chaty uznano za skansen budownictwa ludowego i objęto ochroną.

Ornamenty, którymi ozdabiane są chaty nie jest przypadkowe. To motywy zaczerpnięte z motywów tradycyjnego haftów z Čičmanów. Najpierw zdobiły ludowe stroje, potem lokalne chaty, dziś popularne są nie tylko w Čičmanach, ale także w całym kraju. Zdobiły nawet kask bramkarza reprezentacji Słowacji w hokeju na lodzie.

Dom Radeny i 130 chat z ornamentami

Kiedy jechaliśmy do Čičmanów myśleliśmy, że zobaczymy kilka, może kilkanaście ozdobionych chałup, ale bardzo się pomyliliśmy. Chałup ozdobionych wapiennymi ornamentami jest ponad 130. Najbardziej znana chata to Dom Radeny,  wokół niej toczy się tu życie i znajdują niewielkie knajpki oraz muzeum. Ale największe wrażenie robią mniej znane chałupy, rozsiane po całej wiosce. Wystarczy odbić w jakąś boczną przecznicę, aby zobaczyć jak żyje tradycja i toczy się się normalne życie, a następnie wybrać się  na spacer w malownicze Góry Strażowskie, pośród których położone są Čičmany.

Informacje praktyczne:

•  Čičmany położone są 26 km od Rajeckich Teplic, 40 km od Żiliny oraz 65 km od Terchovej.
• Odwiedzić można je przy okazji pobytu w Małej Fatrze, o której pisaliśmy tutaj: Mała Fatra – małe, wielkie góry lub po drodze do Bratysławy, z autostrady Bratysława-Żilina trzeba zjechać w Ilavie, droga od tej strony jest nieprzejezdna zimą.
• W 1990 roku w dwóch domach powstała ekspozycja etnograficzna poświęcona miejscowej kulturze. W Domu Radeny pokazano jak wygląda typowy dom zamieszkiwanym przez wielopokoleniową rodzinę.
• Čičmany to także ośrodek narciarski, jest tu kilka orczyków i tras narciarskich.

Wszystkie posty z podróży po Słowacji:
Słowacja

Wszystkie posty o kuchni słowackiej:
Kuchnia słowacka

Lubisz nasze wpisy? Będzie nam bardzo miło, jeżeli podzielisz się nimi ze znajomymi i zostaniesz naszym stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie!

Zapisz