Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach – klimatyczny skansen w kratę

Pomiędzy malowniczymi łąkami, lasami i bagnami Słowińskiego Parku Narodowego znajduje się zaledwie kilka niewielkich wsi i kameralnych miejscowości turystycznych. Najbardziej autentyczną z nich są Kluki, które wyróżniają się spójną, tradycyjną zabudową. Drewniane chaty w kratę przyciągają wzrok już na wjeździe do Kluk. Dalej jest jeszcze bardziej klimatycznie. Część z chat jest zamieszkana, ale większość z nich to eksponaty Muzeum Wsi Słowińskiej. Warto do niego zajrzeć, aby przenieść się w czasie, poznać trochę słowińskiej historii czy po prostu zobaczyć jak pięknie wyglądały kiedyś słowińskie wsie.

Kim byli Słowińcy?

Choć nazywani są Słowińcami, tak naprawdę byli to Kaszubi Nadłebscy żyjący na terenie dzisiejszego Słowińskiego Parku Narodowego. Słowińcami nazwał ich rosyjski etnograf Aleksander Hilferding, który w XIX wieku odwiedził Kluki, i tak już się przyjęło. Hilferding nawiązywał do języka słowiańskiego, którym według niego się posługiwali.  Ich mową była jednak gwara języka kaszubskiego. Słowińcy, odizolowani przez warunki naturalne od pozostałych Kaszubów, wytrwale pielęgnowali kaszubskie zwyczaje, tradycje i język, zachowując bardzo długo swoją odrębność kulturową. Mieszkali w Smołdzinie, Gardnie, Klukach, Cecenowie, w Rowach czy też nad jeziorami Gardno i Łebsko.

Najwięcej chat i przedmiotów codziennego użytku zachowało się właśnie w Klukach, w których jeszcze po drugiej Wojnie Światowej mieszkało kilkadziesiąt słowińskich rodzin. Ich życie w czasach PRL nie było usłane różami. Po pierwsze, nie znali języka polskiego, bowiem na tych terenach przed wojną posługiwano się jedynie gwarą kaszubską lub urzędowym niemieckim. Po drugie władza ludowa, dla której byli kulturowym problemem ze względu chociażby na nieznajomość języka polskiego, starała się ich spolonizować. Słowińcy zaczęli więc wyjeżdżać do Niemiec w ramach programu łączenia rodzin. Ostatni Słowińcy opuścili Kluki w latach 70-tych.

Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach – skansen w kratę

Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach powstało we wrześniu 1963 roku jako Muzealna Zagroda Słowińska. Pierwotna nazwa świetnie oddaje charakter  tego miejsca. Muzeum Wsi Słowińskiej to kilkanaście budynków mieszkalnych i gospodarczych pokazujących jak wyglądało życie i tradycje Słowińców na tych pięknych, ale niełatwych do życia ziemiach otoczonych bagnami i mokradłami.

Dzięki powstaniu skansenu wiele budynków, które obecnie można zwiedzać, uratowano przed wyburzeniem czy też popadnięciem w ruinę. Można powiedzieć, że zabytkowe chaty w Muzeum Wsi Słowińskiej dostały drugie życie. Wraz z rozbudową skansenu odtworzono dawny układ przestrzenny Kluk, a budynki muzealne zaczęły wtapiać się w wieś. Skansen znajduje się pomiędzy mieszkalnymi domami, a przez jego teren biegnie jedyna droga asfaltowa w Klukach. Jest sporo ciekawych tablic informacyjnych opowiadających o kulturze, historiach z życia codziennego czy też przeznaczeniu poszczególnych zabudowań.

Do większości muzealnych budynków można wejść, aby zobaczyć jak dawniej wyglądały wnętrza domów, narzędzia i przedmioty codziennego użytku. Choć musimy przyznać, że po wnętrzach widać trochę upływu czasu. O ile z zewnątrz domy i chaty prezentują się naprawdę znakomicie, to ich eksponaty w ich wnętrzach sprawiają wrażenie trochę zaniedbanych. Na szczęście nie one są tu najważniejsze.

Czarne wesela, klumpy i chleb słowiński

Warunki naturalne wpływały na sposób życia Słowińców oraz na zabudowę ich wsi. Większość z nich trudniła się połowem ryb w okolicznych jeziorach oraz pozyskiwaniem torfu z otaczających wsie bagien. Słowińskie chaty różniły się w zależności od profesji ich właścicieli. W Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach zobaczycie tu zarówno klimatyczne, pokryte strzechą domy w kratę z przylegającymi do nich zagrodami, jak i tradycyjne rybackie chaty.

Trzcina z okolicznych jezior była wykorzystywana nie tylko do pokrycia dachów, ale także do ocieplania ścian w budynkach. Drewniane płoty, kwiaty w drewnianych donicach i haftowane firanki w oknach przywodzą na myśl dawne babcine chaty. Zachowany jest także jeden z rybackich szałasów, które zapewniały rybakom schronienie nad brzegiem jezior podczas połowów.

Bogactwem naturalnym tego regionu był torf. Wykorzystywano go przede wszystkim jako opał, ale także użyźniano nim ziemię. Wydobycie torfu było niezwykle ważnym okresem, a w jego pozyskiwaniu brały udział całe wioski. Czas wydobycia torfu nazywano czarnym weselem. Na początku maja przez kilkanaście dni wykopywano torf, a po całym dniu ciężkiej pracy wieczorem wspólnie biesiadowano. Następnie do jesieni torf suszył się na terenie gospodarstw. Dziś w skansenie można wziąć go do ręki, aby z zaskoczeniem odkryć, że po wysuszeniu jest lekki jak piórko. W normalnych, niekoronawirusowych  czasach można zobaczyć także w jaki sposób torf był wydobywany.

Słowińcy byli bardzo pomysłowi. Aby ułatwić swoim koniom poruszanie się po podmokłym oraz piaszczystym terenie, zakładali im tzw. klumpy, czyli buty wyciosane z drewna. Charakterystycznym elementem słowińskich gospodarstw są też tradycyjne piece do wypieku chleba słowińskiego. Chleb wypieka się na terenie muzeum według tradycyjnej receptury, ale niestety nie mieliśmy okazji go spróbować, gdyż z powodów epidemiologicznych nie jest teraz wypiekany. Odwołano także wszelkie wydarzenia oraz zamknięto sklepik z domowymi wypiekami.

Okolice Muzeum Wsi Słowińskiej – jezioro Łebsko i Klucki Las

Kluki znajdują się zaledwie 1,5 kilometra od jeziora Łebsko, trzeciego pod względem wielkości w Polsce. Na końcu drogi prowadzącej do jeziora znajduje się wieża widokowa, z której ponoć w dobrą pogodę widać ruchome wydmy Słowińskiego Parku Narodowego. Niestety podczas naszego czerwcowego pobytu była zamknięta z powodu złego stanu technicznego. Ale nawet jeżeli byłaby otwarta, to przez gęstą mgłę, która tego dnia rozlała się nad wybrzeżem, i tak nie zobaczylibyśmy zbyt wiele. Ruchome wydmy widzieliśmy natomiast z oddali z latarni morskiej w Czołpinie.

Warto i tak przejść się nad jezioro, do którego ostatni odcinek drogi prowadzi malowniczy, drewniany pomost widokowy. W okolicy znajduje się także ścieżka edukacyjna Klucki Las, która prowadzi przez reliktowy las bukowo-dębowy. Niestety nie daliśmy rady jej przejść, więc nie powiemy o niej nic więcej. Możemy natomiast polecić klimatyczną Restaurację Stodoła w sąsiedniej wsi Łokciowe, w której jedliśmy bardzo dobrą pieczoną rybę z ziemniakami i warzywami oraz wyśmienitą szarlotkę upieczoną przez gospodynię.

O Słowińskim Parku Narodowym i jego innych atrakcjach przeczytasz więcej w tekście: Słowiński Park Narodowy. Ruchome wydmy, spokój i Bałtyk dla koneserów.

Informacje praktyczne:

• ZWIEDZANIE: Bilet dla osoby dorosłej kosztuje 16 złotych, bilet ulgowy 10 złotych. Ostatnie bilety sprzedawane są godzinę przed zamknięciem skansenu. Godziny otwarcia różnią się w zależności od miesiąca, znajdziesz je na stronie muzeum. Przez większą część roku w poniedziałki muzeum jest zamknięte lub ma otwartą jedynie jedną zagrodę.
• DOJAZD: Do skansenu można dojechać jedynie własnym środkiem transportu. Na jego terenie znajduje się bezpłatny parking dla samochodów oraz rowerów.
• NOCLEG: Zatrzymaliśmy się w oddalonej o kilka kilometrów od Kluk miejscowości Smołdziński Las, która jest świetnym punktem wypadowym do zwiedzania Słowińskiego Parku Narodowego. Bardzo przyjemną Nadmorską Strzechę, w której spaliśmy, zobaczysz pod tym linkiem oraz na Bookingu.  Więcej  noclegów w Słowińskim Parku Narodowym znajdziesz tutaj.

Nasze podróże po Pomorzu:
Pomorskie

Nasze podróże po Polsce:
Polska

Spodobał się Tobie ten tekst? Będzie nam miło, jeżeli podzielisz się nim ze znajomymi i będziesz z nami na blogu, Facebooku i Instagramie!